ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΕΕ Νο.2628 της 02-05-2011
Ενημερωτικό Δελτίο 2011	Τεύχος 2627	Τεύχος 2629

Κλάδος Διύλισης Πετρελαίου: κυρίαρχοι του παιχνιδιού δύο εταιρείες

Ο κλάδος των πετρελαιοειδών στην Ελλάδα ελέγχεται από 2 ιδιωτικές εταιρείες διύλισης, στις οποίες ανήκουν τα 4 διυλιστήρια της χώρας. Πρόκειται για τα «Ελληνικά Πετρέλαια» (ΕΛΠΕ) που ελέγχονται από τον Λάτση και την MOTOR OIL (ΜΟΗ) που ελέγχεται από την οικογένεια Βαρδινογιάννη. Οι επιδράσεις σε όλο το κύκλωμα εισαγωγής, εμπορίας, διάθεσης των υγρών καυσίμων, στη βάση αυτής της πραγματικότητας, είναι κάτι παραπάνω από αυτονόητες. Οι επιδράσεις στις τιμές τους είναι, επίσης, δεδομένες. Σε μια περίοδο όξυνσης των λαϊκών προβλημάτων, όπου οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα βυθίζονται μέρα τη μέρα όλο και περισσότερο στην ανέχεια, η προμήθεια πετρελαίου θέρμανσης και βενζίνης μετατρέπεται συχνά σε ένα άλυτο πρόβλημα. Η μείωση της κατανάλωσης κατά περίπου 14% το αποδεικνύει. Αντιθέτως, η καταγραφή σημαντικών κερδών από τις 2 εταιρείες ακόμα και μέσα σε ένα περιβάλλον κρίσης που ακουμπά και τα πιο αδύναμα τμήματα του κεφαλαίου αποδεικνύει ότι η τιμολογιακή πολιτική των 2 εταιρειών, με τα ΕΛΠΕ να ελέγχουν το 75% της διύλισης και την ΜΟΗ να ελέγχει το υπόλοιπο 25%, διαμορφώνεται με όρους διασφάλισης κερδοφορίας εκατοντάδων εκατ. ευρώ. Επιπρόσθετα, δείχνει ανάγλυφα τις συνέπειες από την έλλειψη κρατικού ελέγχου και, πολύ περισσότερο, από τη λειτουργία του κλάδου διύλισης με αυστηρά ιδιωτικοικονομικά κριτήρια, που αποκλείουν τη στήριξη του δοκιμαζόμενου λαού.

Τα συμπεράσματα είναι πολύ επίκαιρα, τώρα που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που σχεδίασε και υλοποίησε τις μεγαλύτερες αποκρατικοποιήσεις των τελευταίων ετών, τραυλίζει κάτι περί «δημόσιου ελέγχου». Ήδη από το 2003, τη χρονιά συγχώνευσης των ΕΛΠΕ με τη μικρότερη ΠΕΤΡΟΛΑ, που οδήγησε τον Λάτση στον έλεγχο των ΕΛΠΕ, ο τότε πρόεδρος του ομίλου Γ. Μωραΐτης δήλωνε ότι ουδείς μπορεί να ασκήσει πίεση στα ΕΛΠΕ για τη διαμόρφωση της τιμολογιακής τους πολιτικής, σημειώνοντας πως «το γεγονός ότι το ελληνικό Δημόσιο κατέχει ένα σημαντικό ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου των ΕΛΠΕ δε σημαίνει ότι μπορεί (το Δημόσιο) να ασκήσει πιέσεις για τον έλεγχο των τιμών». Τον Αύγουστο του 2005, ο τότε πρόεδρος των ΕΛΠΕ, Τ. Χριστοδούλου, σημείωνε με μεγαλύτερη σαφήνεια: «Εμείς, μια εταιρεία εισηγμένη στο χρηματιστήριο, δε θα επιδοτήσουμε την κατανάλωση».

Αυτή η στάση οδήγησε τα ΕΛΠΕ σε καθαρά κέρδη 180 εκατ. ευρώ το 2010 και την ΜΟΗ σε καθαρά κέρδη 131 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, τα κέρδη δεν είναι ο μόνος, ίσως ούτε ο πιο ασφαλής δείκτης - αφού και μια ζημιογόνος χρονιά δεν αρκεί για να «λυγίσει» τα μεγέθη των 2 εταιρειών - για να καταδειχθεί το μέγεθος του πλούτου που έχουν αποκομίσει τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, το σύνολο του ενεργητικού (μητρικές) των ΕΛΠΕ το 2000 ήταν λίγο παραπάνω από 2 δισ. ευρώ και της ΠΕΤΡΟΛΑ κάτι λιγότερο από 378 εκατ. ευρώ, αθροιστικά έφτανε στα 2,429 δισ. ευρώ. Το 2009 ήταν 4,152 δισ. ευρώ, σχεδόν διπλάσιο μέσα σε 10 μόλις χρόνια! Το σύνολο του ενεργητικού της ΜΟΗ το 2000 ήταν κοντά στα 611 εκατ. ευρώ και το 2009 είχε φτάσει τα 1,412 δισ. ευρώ.

Η δύναμη του ισχυρού

Ο «μονοπωλιακός» χαρακτήρας της αγοράς διύλισης έχει προκαλέσει στο παρελθόν αντιπαραθέσεις και ανάμεσα στους αστούς, ενώ υπήρξε και μια παρέμβαση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού το 2006. Αλλά η δική τους συζήτηση είχε να κάνει με την προσπάθεια του μεγάλου κεφαλαίου να μοιραστεί την πίτα. Οπότε, οι μεν κατηγορούσαν τις 2 εταιρείες για μονοπωλιακή λειτουργία, εναρμονισμένες πρακτικές, έλεγχο της αλυσίδας των πρατηρίων, χειραγώγηση των τιμών κ.λπ. Τα διυλιστήρια απαντούσαν ότι όποιος θέλει μπορεί να εισάγει υγρά καύσιμα κι αν αυτό δε γίνεται είναι επειδή οι τιμές που δίνουν τα ίδια είναι πιο συμφέρουσες. Το γεγονός ότι η εισαγωγή προϋποθέτει τεράστια κεφάλαια κίνησης, σε συνδυασμό με την υποχρέωση διατήρησης αποθεμάτων ασφαλείας στο περίπου 25% της εισαγόμενης ποσότητας για 90 μέρες, σε ειδικά πιστοποιημένες αποθήκες, είναι ίσως ένα σημαντικό «κλειδί» για να βρεθεί η απάντηση των πολύ μικρών εισαγωγών που πραγματοποιούνται απευθείας από τις εταιρείες εμπορίας, ακόμη και τις πιο εύρωστες. Το γεγονός ότι οι εισαγωγές - αναγκαστικές μέχρι ενός σημείου, καθώς η κατανάλωση είναι περίπου 21 εκατ. μετρικοί τόνοι και η δυνατότητα των διυλιστηρίων περίπου 19 εκατ. τόνοι - εκτιμάται ότι σημείωσαν περαιτέρω αύξηση το 2010, από το 5% στο 10% της κατανάλωσης, προφανώς δεν είναι άσχετο με την αλλαγή της τιμολογιακής πολιτικής των 2 διυλιστηρίων. Τα ΕΛΠΕ, για παράδειγμα, αποφάσισαν το 2009 να αλλάξουν τα χρονικά περιθώρια εξόφλησης που παραχωρούσαν στους πελάτες τους. Από 40 μέρες τα μείωσαν στις 20 μέρες. Οι εταιρείες εμπορίας βρέθηκαν στην ανάγκη να διαθέτουν πολύ μεγαλύτερα κεφάλαια για την εξόφληση των παραγγελιών τους, πριν μπορέσουν να διαθέσουν την ποσότητα στην αγορά και να δουλέψουν με τις εισπράξεις, κάτι που ίσως εξηγεί την αύξηση των εισαγωγών.

(κείμενο του Γ. Φλωράτου από το «Ριζοσπάστη» της 1/5/2011, πρώτο μέρος)